PWO PTTK WAŁCZ

  Człopa

Wiadukt - drogowy zabytek

Kajaki PTTK WałczWiadukt znajduje się na trasie Tuczno – Mirosławiec, DK 177. Konstruktorem był Max Moller, utalentowany inżynier z Brunszwiku, twórca nowatorskich elementów nośnych w postaci stalowych taśm zakotwiczonych w dźwigarach wiaduktu. Zestaw stalowych taśm o łukowatym przebiegu był nazywany brzuchtranzyem ryby – fischbauch.

Mosty, wiadukty konstruowane przez Maxa Mollera powstały w okresie 1894 roku, takich obiektów wybudowano około 500. Wiadukt przebiega nad dawną linią kolejową, która łączyła Człopę z Krzyżem, a dalej z Wałczem. Trzyprzęsłowy wiadukt o wysokości ponad 8 metrów, został on wpisany na listę zabytków pod nr A-294. W roku 2007 wiadukt poddany został gruntownej renowacji przez Zachodniopomorski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Koszalinie. [1]

 

Kościół - Świętego Antoniego Padewskiego

Pierwszy kościół zbudowany w Człopie nosił wezwanie św. Wojciecha, nie zachowały się jednak informacje o dacie jego powstania, wiadomo jednak, że w 1618 roku została tu erygowana parafia a budynek kościoła spłonął doszczętnie w roku 1637. Został więc zbudowany nowy kościół, również drewniany, kryty gontem, który został poświęcony przez biskupa poznańskiego, Alfreda Tolibowskiego, 8 listopada 1660 roku. Ten zabytkowy budynek został całkowicie zniszczony zimą 1945 roku w czasie walk o zdobycie miasta.

Natomiast w latach 1934-39 w ramach rozbudowy miasta zbudowany nowy kościół katolicki pod wezwaniem Antoniego Padewskiego (więcej). Zaprojektowany on został w popularnym wówczas stylu określany jako „tyrolski” z elementami neogotyckimi. Styl tyrolski widoczny jest zwłaszcza w wyposażeniu wnętrza. Do wydłużonego korpusu głównego w kształcie prostokąta zakończonego prezbiterium na planie niepełnego półkola, dostawiony jest od południa aneks w formie prostokąta tworzący nawę boczną. W północno-zachodni narożnik korpusu wtopiona jest wieża na planie kwadratu z podcieniami, zdobna iglicą posadowioną na płaskim dachu, zwieńczoną krzyżem.

W ołtarzu głównym kościoła znajdują się relikwie świętych męczenników Wenustusa i Konkordii. Świątynia została konsekrowana 23 października 1938 roku przez księdza prałata Franza Hartza z Piły. Parafia należy do dekanatu Mirosławiec diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. W 1945 - Kościół wzięli w opiekę Polacy, którzy się tu osiedlili. [2]
Msze św. w niedziele: 8.30, 12.00.; Msze św. w dni powszednie: 18.00, w sobotę Msza niedzielna.

Dane teleadresowe:

Pomnik postawiony przez mieszkańców, znajduje się na skwerze przy kościele, na tablicy widnieje cytat z 1999 r.
"Ojczyzno moja, ziemio umiłowana, bądź błogosławiona".

Kajaki PTTK Wałcz

Kajaki PTTK Wałcz

Kajaki PTTK Wałcz

 

Plac Ratuszowy - okres 1918 r.

Po zakończeniu I Wojny Światowej (1918 r.) ówczesny burmistrz Mar Kroening przystąpił do rozbudowy miasteczka. Obszerną inwestycją było wybudowanie nowego ratusza i zespołu nowoczesnych jednopiętrowych budynków, które charakteryzują się ciekawymi wykuszami.

W nowo wybudowanym kompleksie powstały podstawowe instytucje miejskie zapewniające działalność usługowo – administracyjną miasta. Na dzisiaj dawne miejsce nosi nazwę Plac Zwycięstwa. [3]

Kajaki PTTK Wałcz

 

Szkoła w Człopie - powszechna, wielowyznaniowa

W latach 1932-33 w Człopie wzniesiony został okazały budynek szkolny, użytkowany prze szkołę do chwili obecnej. W latach 30-stych była to jedna z największych inwestycji oświatowych na terenie powiatu wałeckiego. Inwestorem był zarząd miasta, reprezentowany przez ówczesnego burmistrza Badtke. Projekt budynku młody architekt, inż. dypl. Karl Volger.

Była to podobno jego pierwsza samodzielna praca. Budowę rozpoczęto w roku 1932. Pracami budowlanymi kierował inż. dypl. Eberhard Mooser. Przekazanie budynku nastąpiło już w roku 1933 i odbyło się bardzo uroczyście. W pracach budowlanych i wykończeniowych uczestniczyli miejscowi rzemieślnicy. Na prośbę zarządu miasta i za zgodą władz centralnych w Berlinie, szkole nadano nazwę: „Adolf-Hitler-Schule”. W Szkole mieściło się mieszkanie dyrektora (rektora) i woźnego.

Kajaki PTTK Wałcz

Szkołą kierował Karl Freitag (autor wydanego w roku 1927 w Człopie zbiorku człopiańskich podań i legend). W roku 1935 nastąpiło organizacyjne połączenie istniejących dotąd szkół wyznaniowych (ewangelickich i katolickich) w jedną szkołę powszechną, co wiązało się z podobnymi działaniami administracyjnymi władz hitlerowskich na terenie ówczesnej Rzeszy. [4]

 

Ratusz - miejski

Ratusz czyli budynek urzędu miasta i gminy znajduje si ę na wzniesieniu, a więc ma lokalizację bardzo reprezentacyjną . Jest to neogotycki gmach wzniesiony na przełomie XIX i XX wieku z czerwonej cegły; posiada 2 kondygnacje i mansardy. Spadziste ceramiczne dachy, pseudogotyckie szczyciki z blendami oto cechy charakterystyczne tej dość okazałej budowli, mającej pierwotnie inne przeznaczenie: dawniej znajdował się tu sąd.

Oglądając zabudowania ratusza warto zwrócić uwagę na bramę wejściową i znajdujący się nad nią herb Człopy. Drewniane drzwi wejściowe okute są zawiasami stanowiącymi przykład dobrej roboty kowalskiej; zawiasy mają kształt kwiatów bogato otoczonych listowiem. Są tu też dwie kołatki.

Wyżej czerwona tarcza herbowa z kilkoma złoconymi elementami, a wśród nich korona nawiązująca niewątpliwe do dawnych praw miejskich potwierdzanych przez polskich władców, niżej zaś trzy gwiazdy (podobno symbol praw mennicznych) oraz półksiężyc; tutaj ma on tylko kształt rożka, ale dawne przekazy mówią, że półksiężyc miał wyraźnie zaznaczoną twarz. [5]

Kajaki PTTK Wałcz
Kajaki PTTK Wałcz

 

Turystyka po drodze - (tranzytowa) warto zobaczyć

Jadąc głównymi drogami mamy niebywałą okazję aby poznać ciekawe obiekty w małych miejscowościach.
Odległości aby zjechać z trasy nie są wielkie, to też jest dobre miejsce na odpoczynek.

Drzonowo Wałeckie - Kościół filialny pw. św. Józefa

Kościół z początku XX w. zbudowany dla miejscowej gminy ewangelickiej. Po wojnie został poświęcony 26.07.1946 roku i przejęty przez katolików, funkcjonuje jako kościół filialny św. Józefa należący do parafii św. Antoniego. Został zbudowany na planie prostokąta, z przybudowanymi: prezbiterium i kruchtą, również na planie prostokątów. Wystrój architektoniczny łączy w ciekawą kompozycję elementy neogotyckie i neoromańskie.

Ściana szczytowa kruchty, ukształtowana została schodkowo, jest znacznie niższa od ściany szczytowej korpusu głównego, mieści w sobie drzwi głównego wejścia w skromnym portalu zdobnym blendą w kształcie triforium. W górnej części ściany szczytowej głównej części budynku widnieje, w centrum okrągłej blendy, okulus wypełniony witrażem w otoczeniu ceglanego trójliścia.

Na wierzchołku tej ściany znajduje się sterczyna z arkadowym łukiem, zwieńczona metalowym, ażurowym krzyżem. Podobna schodkowa sterczyna zdobi przeciwległą ścianę szczytową do której przylega prezbiterium, na niej widnieje tynkowana blenda. Ściany boczne i narożniki oszkarpowane są dwustopniowymi przyporami, pomiędzy którymi znajdują się wysokie, łukowato zamknięte okna wypełnione witrażami. W ścianie zamykającej prezbiterium umieszczone zostało triforium w ostrołukowym portalu, zaś w ścianach bocznych widnieją okrągłe blendy.

Kajaki PTTK Wałcz

Kajaki PTTK Wałcz

We wnętrzu ciekawe drewniane kolebkowe sklepienie, przechodzące w łukowe w prezbiterium. Chór muzyczny zachowany w prostej formie, wsparty na drewnianych słupach. Pozostały wystrój współczesny. Na wyposażeniu kościoła znajduje się m.in. bogato dekorowany dzwon, odlewany w Szczecinie z 1817 r. Przy kościele warto zaś zwrócić uwagę na figurę Matki Boskiej umieszczoną na postumencie przedwojennego pomnika poświęconego w okresie międzywojennym ofiarom I wojny światowej. [6]

 

Dłusko - pałac

Według rejestru zabytków pałac został wybudowany na początku XX w. majątek Dłusko (dawniej Gramswalde) należał do rodziny Grams. Christian Friedrich Wilhelm Grams (1787-1847) był właścicielem Gramswalde wraz ze swoją żoną Dorotheą Sophią Petrich (1802-1874), która tutaj zmarła. W 1880 r. majątek nadal był w zarządzaniu rodziny Grams. Liczył wtedy 434 ha, wraz z krochmalnią (stärkefabrik), od 1903 r. majątek należał do Georga Meyersa i liczył 328 ha.

Dłusko zostało założone jako folwark na gruntach należących wówczas do wsi Dzwonowo. Większość budynków powstało na początku XX wieku. Początkowo należało do rodziny Węsierskich, po II wojnie światowej przejęty na rzecz Skarbu Państwa i użytkowany przez PGR Człopa.

Oprócz założenia folwarcznego z ciekawie zdobionymi budynkami, znajdują się tu domy mieszkalne oraz pałac w stylu neorenesansowym, użytkowany niegdyś jako obiekt kolonijny, obecnie wymagający kontynuacji remontu. Wokół pałacu park z pięknymi okazami drzew, takimi jak dąb czerwony, jodła, modrzew, buk czerwonolistny.

Na dolnym zdjęciu mamy zobrazowane boniowanie, czyli dekoracyjne wykończenie elewacji. Przedstawione tutaj boniowanie dokonano przez wykonywanie profilowania w tynku, naśladującego układ kamieni w murze, stosując technikę boni, (rowek, wyżłobienie w tynku, imitujący spojenie bloków kamiennych) co nadawało elewacji monumentalny charakter. W tym przypadku kolejny nabywca pałacu bezmyślnie skuł to dzieło. [7]

Kajaki PTTK Wałcz
Kajaki PTTK Wałcz

 

Wołowe Lasy - Kościół p.w. Świętej Trójcy

Wieś była wzmiankowana w 1565 roku, jako należąca do dóbr Czarnkowskich z Człopy. W XVII wieku wymieniana jest w kilku dokumentach, stąd wiadomo, iż w kluczu dóbr czarnkowskich pozostała do tych czasów. W połowie XVIII w. właścicielem wsi został książę August Sułkowski. Kościół istniał w tej wsi już w 1506 roku, pierwotnie była to samodzielna parafia, w XVI wieku w ramach reformacji została przejęta przez protestantów.

Kościół został odzyskany przez katolików w 1626 i dwa lata później został przejęty przez parafię w Człopie. Ciekawym zabytkiem jest drewniany kościół pw. Świętej Trójcy, pochodzący z końca XVII wieku, a przebudowany w 1834 roku i dzwon stargardzkich ludwisarzy Joachima i Jacoba Karstede z końca XVII.

Kościół orientowany, w architekturze sakralnej oznacza, że część prezbiterium, w której mieści się ołtarz główny jest zwrócony na wschód (łac. oriens – ‘wschód”). Kościół wzniesiony w konstrukcji drewnianej, zrębowej, łączenie elementów przy zastosowaniu na „jaskółczy ogon”, bez użycia gwoździ.

Od frontu usytuowana wieża z kruchtą na dole stanowiąca wejście główne. Dach jednokalenicowy, pokryty blachą. Wewnątrz kościoła stacje Drogi Krzyżowej malowane na szkle z poł. XIX w. Ołtarz główny klasycystyczny z obrazem „Trójca Święta”, okres XVIII/XIX w., ołtarz boczny z rzeźbą „Matki Boskiej z Dzieciątkiem” poł. XVII i XVIII w. [8]

Kajaki PTTK Wałcz
Kajaki PTTK Wałcz

 

Jaglice - ciekawe atrakcje

Wieś Jaglice pojawia się w materiałach pisanych w drugiej połowie XVI w. Początkowo należała do dóbr człopskich i była własnością rodu Czarnkowskich. W XVII wieku przechodziła z rąk do rąk, stając się kolejno własnością rodzin Gembickich, Naramowskich, Szembeków i Sułkowskich. Pod koniec XVIII w. przeszła na własność rodziny Flatow. Obecny kościół został zbudowany w XX w. w stylu neogotyckim. Jest to budynek z czerwonej cegły, jednonawowy, orientowany.

Od frontu w przy ścianie szczytowej wyodrębniona na planie prostokąta kruchta z ostrołukowym portalem wejścia głównego. Drzwi drewniane, dwuskrzydłowe, z metalowymi okuciami, od góry zamknięte łagodnym łukiem ceglanej opaski stanowiącej podstawę blendy wypełniającej górną część portalu wejściowego. Blenda w portalu otynkowana, u góry ostrołukowa. Do wejścia prowadzą murowane schodki, kończące się na wysokości podmurówki z kamieni granitowych. Ściana szczytowa kruchty zwieńczona jest niewielką prostokątną sterczyną, w ścianach bocznych umieszczone małe, ostrołukowe okienka.

Kruchta przykryta jest spadzistym dwupołaciowym dachem, podobnie jak i nawa główna. Ściana szczytowa ma formę proporcjami nawiązującą do ściany kruchty, ale zarówno górna sterczyna jak i boczne są wyraźniej zarysowane. Sterczyna górna przepruta jest arkadowym łukiem i zwieńczona ażurowym, metalowym krzyżem u szczytu ściany niewielki okulus. Ściany boczne podzielone lizenami na trzy partie, w każdej z tych części centralnie umieszczone smukłe ostrołukowe okna. Do tylnej ściany szczytowej dostawione pięcioboczne oszkarpowane prezbiterium z trzema ostrołukowymi oknami.

Prezbiterium przykryte jest pięciopołaciowym spadzistym dachem. Wewnątrz zwraca uwagę drewniany, belkowany sufit i chór muzyczny, prosty, wsparty na dwóch drewnianych słupach. W pobliżu budynku znajduje się dzwonnica z pojedynczym dzwonem oraz figura Matki Bożej na wysokim postumencie i krzyż misyjny. Poświęcenie kościoła miało miejsce 20 października 1974 roku.

A to dopiero jest ciekawostka, w kościele znajduje się najmniejszy obszar chroniony w ramach sieci Natura 2000 a jest to jedna z większych kolonii nietoperza nocka dużego w północnej Polsce, zlokalizowana na strychu świątyni.
Po niżej opis tablicy informacyjnej:

Kajaki PTTK Wałcz
Kajaki PTTK Wałcz
Kajaki PTTK Wałcz

Nocek duży „Myotis myotis” jest największym krajowym nietoperzem, tworzy największe kolonie rozrodcze spośród krajowych nietoperzy. W Polsce gatunek ten rozmnaża się prawie wyłącznie na strychach (najczęściej kościołów), ale znane są również kolonie rozrodcze w jaskiniach i obiektach fortyfikacji obronnych. Od kwietnia - maja samice tworzą duże kolonie rozrodcze o liczebności od kilkudziesięciu do kilku tysięcy osobników.

Samce przeważnie żyją w tym czasie samotnie. Dzienna temperatura powietrza w miejscu rozrodu sięga nawet powyżej 40°C. Ciąża trwa 45 - 70 dni, w maju czerwcu samica rodzi najczęściej jedno młode. Podczas polowań na owady przez matki, młodymi opiekują się inne samice, które nie miały potomstwa w danym roku. Młode uzyskują samodzielność po około 40 dniach od narodzin. Kolonie rozrodcze rozpraszają się od sierpnia do września.

Największym zagrożeniem dla przetrwania gatunku są remonty budowli w okresie odchowywania młodych i niepokojenie osobników w koloniach rozrodczych. Nocek duży jest jednym z najbardziej wyspecjalizowanych pokarmowo krajowych nietoperzy, gdyż poluje na nielotne chrząszcze z rodziny biegaczowatych, które namierza słuchem i chwyta, lądując na ziemi. [9]

 

Lipa Dobrosława – pomnik przyrody, lipa drobnolistna - leśnictwo Zielony Stok. Dobrosława - nazwa w wyniku konkursu została nadana w 2005 roku. Drzewo ma jeden pień główny, który na wysokości 3 m rozwidla się. Oprócz tego od północno-zachodniej strony, ze wspólnego korzenia wyrastają dwa dużo mniejsze pnie. Pokrój drzewa jest typowy dla gatunku, a korona gęsta. W roku 2005 lipa była konserwowana – z jej wnętrza usunięto dwie przyczepy gruzu i żwiru.

Wymiary, obwód w pierśnicy wynosi 816 cm. Pierśnica – miara stosowana w opisie drzew uzyskiwana w wyniku pomiaru drzewa na wysokości 1,3 metra nad poziomem gruntu (czyli na wysokości klatki piersiowej przeciętnego dorosłego człowieka – stąd nazwa). W ochronie przyrody w pierśnicy mierzy się zwykle obwód pnia (tzw. obwód pierśnicowy), który należy do podstawowych kryteriów kwalifikujących drzewa do ochrony w formie pomników przyrody. [Wikipedia]

Kajaki PTTK Wałcz

 

Przelewice - Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa

Kościół usytuowany jest w centrum wsi, na ogrodzonym niewysokim płotem zielonym terenie, otoczonym starodrzewem. Jest dobrze widoczny z drogi dojazdowej. Pierwszy, drewniany kościół istniał w Przelewicach co najmniej w XVI wieku, brak jednak zapisków świadczących o dacie jego powstania. Wiadomo jedynie, że w czasach reformacji został przejęty przez protestantów a odzyskany przez katolików w 1616 roku.

W ołtarzu głównym kościoła znajdował się obraz Narodzenie Pańskiego, kościół posiadał ozdobną chrzcielnicą, zaś tuż obok kościoła umiejscowiona była dzwonnica. Przy kościele funkcjonowała szkoła a do dóbr kościelnych należał ogród i pole rolne. W ramach regulacji kontrreformacyjnych Przelewice włączono do parafii Dzwonowo, ale w 1637 roku zarówno kościół przelewicki, jak i dzwonowski stały się kościołami filialnymi parafii Człopa.

Budynek obecnego kościoła pochodzi z przełomu XIX i XX wieku. Został zaprojektowany na rzucie prostokąta, jako jednonawowy, z półkolistym prezbiterium i dobudowaną przy wejściu kruchtą na planie zbliżonym do kwadratu. Budynek wzniesiono z czerwonej cegły w dominującym w tamtych latach stylu historyzmu z przewagą elementów neogotyckich. Kruchta została otynkowana, w jej ścianie szczytowej znajdują się dwuskrzydłowe, prostokątne drzwi stanowiące wejście główne do kościoła. Korpus nawowy i kruchta przykryte dachem dwuspadzistym, prezbiterium półstożkowym.

Kajaki PTTK Wałcz
Kajaki PTTK Wałcz

Przy kościele rośnie dąb papieski zasadzony w rocznicę śmierci papieża Jana Pawła II, opis na obelisku przy dębie.
Dąb Papieski. Posadzony 2 kwietnia 2006 roku w pierwszą rocznicę śmierci Jana Pawła II. Wyhodowany z nasion dębu poświęconych przez Papieża na audiencji udzielonej leśnikom polskim w dniu 28 kwietnia 2004 roku.
Szczyt ozdobiony symetrycznie rozłożonymi, wydłużonymi, nietynkowanymi blendami. Centralnie umieszczony sporej wielkości krzyż wykonany wgłębnie w ceglanej ścianie. W narożnikach sterczyny o skrzyżowanym dwuspadzistym daszku podobnie jak ściana frontowa zdobne krzyżem wykonanym jako wgłębienie w murze. Szczytowa sterczyna została zwieńczona metalowym krzyżem. Ściany boczne opatrzone lizenami dzielącymi je na trzy części, w każdej z części znajduje się znacznych rozmiarów okno zamknięte od góry ostrym łukiem. Wewnątrz uwagę zwraca prosty drewniany belkowany sufit, skromny chór muzyczny wsparty na drewnianych kolumnach. Poświęcenie kościoła miało miejsce 26. lipca 1946 roku. [10]

Źródło:

  • [1] „Drogownictwo” 1/2014;
  • [2,3,6,7,8,9] Beata Stankiewicz - Muzeum Ziemi Wałeckiej; Andrzej Wierzba - PWO PTTK Wałcz
  • [4] Sławomir Łozowski - "Człopa, okruchy dziejów, okloice, legendy";
  • [5] Czesław Piskorski - "Zaproszenie do Człopy"

mini Przewodnik turystyczny – po trasie

 

Kontakt

Jeżeli jesteście zainteresowani naszą ofertą, chcecie aktywnie wypoczywać, zapraszamy do kontaktu z nami.

Kontakt - Oddział PWO PTTK

Prezes: Jagoda Borowczak
E-mail: pwopttk@gmail.com
Tel. 661 799 613
Tel. (26) 147 24 26
Fax (26) 147 21 65

Adres

Klub BWD WKP-W:
Klub Brygady Wsparcia Dowodzenia
Wielonarodowego Korpusu Północny-Wschód
78-600 Wałcz ul. Mazowiecka 2
www.kajaki.pttk.pl

Kod QR